Birçok öğrenci hayatının farklı dönemlerinde; ister ilkokul, ister lisede ya da üniversitede olsun çeşitli disiplin suçları ile karşı karşıya kalabilir. Uyarı, kınama ya da geçici uzaklaştırma gibi disiplin cezaları, öğrencilik döneminin parçası olarak görülmektedir. Fakat bu tarzda disiplin cezaları ilerleyen senelerde, özellikle devlet memuru olmak isteyen kişilerde nasıl bir etkisi olduğu merak edilmektedir. İlköğretimden üniversiteye kadar alınan disiplin cezalarının, memuriyete girişte güvenlik soruşturmasına ya da arşiv araştırmasına yansıyıp yansımadığı, adaylar için büyük önem taşır. Bu yazıda, farklı eğitim kademelerinde alınan disiplin cezalarının memuriyet üzerindeki etkilerini yasal çerçevede inceleyeceğiz.
Öğrenciyken alınan disiplin cezaları memuriyete engel midir?
Disiplin cezaları; öğrencilerin, bulundukları eğitim kurumlarının kurallarını ihlal etmeleri halinde verilen idari yaptırımlardır. Bu cezaları; uyarı, kınama, kısa süreli uzaklaştırma ve okuldan atılma şeklinde sıralayabiliriz. Bu disiplin cezaları çoğu durumda okul içi disiplin uygulamaları olup adli sicile yansımamaktadır. Öğrenciyken alınan disiplin cezalarının memuriyete olan etkisini; ilkokul, ortaokul, lise ve üniversite dönemleri için ayrı ayrı inceleyelim.
Lise ve ilköğretim döneminde alınan cezalar memurluğa engel mi?
Genellikle hayır. İlköğretim ve lise döneminde alınan disiplin cezaları, adli sicile işlenmez ve resmî kurum kayıtlarında görünmez. Bu cezalar yalnızca okul içinde uygulanır ve mezuniyetle birlikte dosyada kalır; memuriyet başvurusu yaparken güvenlik soruşturması kapsamında değerlendirilmesi çok nadirdir.
Bu nedenle, bu kademelerde alınan “uyarma”, “kınama” veya “uzaklaştırma” cezalarının devlet memuru olmaya engel teşkil etmesi beklenmez.
Üniversite alınan disiplin cezaları memurluğa engel mi?
Üniversite öğrenciliği döneminde alınan disiplin cezaları konusunda daha dikkatli bir şekilde ele alınmalıdır. Uyarı cezası, kınama cezası, geçici uzaklaştırma gibi hafif cezalar memuriyet başvuruları sırasında olumsuz etki yaratmaz. Bu cezalar çoğu durumda öğrencinin okul hayatı ile sınırlı kalmaktadır.
Fakat 2016 yılında yapılan düzenleme ile 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 48. maddesine eklenen maddeye göre, devlet memurluğuna girişte güvenlik soruşturması ve/veya arşiv araştırması yapılması zorunluluğu getirilmiştir.
Bu kapsamda:
- Eğer disiplin cezası terör örgütleriyle ilişkili bir eylem nedeniyle verilmişse (örneğin yasadışı gösteriye katılım, örgütsel faaliyet vb.), bu durum Emniyet kayıtlarına geçmiş olabilir.
- Güvenlik soruşturmasında bu bilgiye ulaşıldığında, memuriyet atamasını yapacak olan kurum, kişinin atanıp atanmayacağına kendisi karar verir.
Hangi durumlar risk teşkil ediyor?
- İdeolojik ya da örgütsel bağlantılı disiplin cezaları (örneğin FETÖ, PKK gibi yapılara ilişkin etkinlikler)
- Ceza ile ilgili adli sürecin başlatılmış olması
- Ceza kaydının güvenlik soruşturmasında açık şekilde yer alması ( adli sicil kaydında çıkması ) Adli sicil kaydınızı nasıl öğrenebileceğinizi “adli sicil kaydı nereden alınır” sayfamızda detaylı olarak anlattık.
Bu gibi durumlar istisna teşkil eder. Ancak bunlar dışında kalan disiplin cezaları memuriyete engel değildir.
Kısaca özetlemek gerekirse:
- İlköğretim ve lise döneminde alınan disiplin cezaları memuriyet başvurusunu etkilemez.
- Üniversite döneminde alınan hafif disiplin cezaları (uyarma, kınama, uzaklaştırma) da genellikle sorun teşkil etmez.
- Ancak güvenlik soruşturması kapsamında, cezanın içeriği eğer devletin güvenliğiyle ilgili bir hususa dayanıyorsa veya değerlendirme kuruma bırakılır. Yine aynı şekilde adam yaralama, hırsızlık, rüşvet gibi çeşitli suçlardan adli sicil kaydınız varsa değerleme kuruma bırakılır.
Eğer alınan disiplin cezası sıradan okul içi bir davranıştan kaynaklıysa (örneğin derse geç kalma, tartışma, etkinliğe izinsiz katılım, üniversitede kopya çekme), memuriyet sürecine olumsuz etkisi beklenmez.
Disiplin cezaları genel olarak polisliğe engel teşkil etmezler. Ancak disiplin cezaları arasında özellikle ağır olanlar, okuldan uzaklaştırma veya tamamen atılma gibi cezalar alanlar ya da adli birimlere intikal etmiş olanlar için polisliğe engel teşkil edebilir. PMYO, POMEM, PAEM gibi polislik okulu başvurularında disiplin cezası yoktur belgesi istenmektedir. Bu yüzden eğitim hayatında disiplin cezası almamaya özen göstermelisiniz. Özellikle savcı, polis, hakim gibi meslekleri icra etmek isteyenler için bu çok daha önemli bir durumdur.
