Üniversiteye girişin temel yolu, Yükseköğretim Kurumları Sınavı ya da kısa adı ile YKS sınavına girmek ve buradan elde edilen puanınızla tercih yapmaktadır. Ancak lise hayatında başarılı olan öğrenciler için farklı bir yol daha bulunuyor. Lisede okul birincisi olan öğrencilere tanınan bir fırsat var. Buna okul birinciliği kontenjanı diyoruz. Bu kontenjan sayesinde, okulunu birincilikle bitiren öğrenciler, okul birinciliği kontenjanı için kendilerine ayrılan bölümlere girme şansı elde edebiliyor. Peki bu sistem nasıl işler, kimler bu haktan yararlanabilir ve gerçekten ne kadar etkilidir? Yazımızda tüm bu soruların yanıtlarını bulabilirsiniz.
Okul birinciliği kontenjanı nedir, ne işe yarar?
Okul birinciliği kontenjanı, lisede başarılı öğrenciler için uygulanan bir çeşit avantaj sistemidir. Lisede okul birincisi olan öğrencilere üniversiteler ek bir kontenjan hakkı tanıyor. Bu kontenjanın amacı, okulunda yüksek başarı göstermiş öğrencilere üniversiteye yerleşme hakkı kazandırmaktadır. Çok sayıda üniversitede okul birinciliği kontenjanı hakkı bulunur. Ancak bunlar genellikle bölüm başına 1-2 kişilik kontenjanlardır.
Okul birinciliği kontenjanını bir örnekle açıklamak gerekirse, Mehmet bir lisede okul birincisi olarak mezun olsun. Örneğin Akdeniz Üniversitesi’nde tıp fakültesinde okul birincileri için açılan bir kontenjan var. Mehmet bu kontenjanı değerlendirerek başvuru yapabilir. Fakat burada her okul birincisi alınmayacaktır. Burada diğer okul birincileri ile yarışacaksınız. Bu yüzden sınav puanınız, diğer okul birincileri ile yarışacak düzeyde olmalıdır. Yani okul birincisi olmanız YKS’den düşük puan almış olsanız bile istediğiniz her bölüme girebileceğiniz anlamını taşımamaktadır. Bu konuyu okul birincisi nasıl olunur sayfamızda detaylı olarak ele aldık. İlgili sayfamızı ziyaret ederek konu hakkında tüm detayları öğrenebilirsiniz.
Okul birinciliği kontenjanı gerçekten avantaj sağlar mı?
Okul birinciliği kontenjanı üniversiteye girişte önemi bir avantaj sağlayabilir. Ancak bu avantajın ne düzeyde olduğu, tercih ettiğiniz üniversite ve bölüme, sınav puanınıza ve o yılki rekabet düzeyine göre farklılık gösterir. Okul birinciliği kontenjanı; ekstra kontenjan hakkı tanıması, yerleştirme önceliği yaratması ve rekabeti azaltması gibi çeşitli avantajlar barındırır.
Ancak kontenjanın sınırlı olduğu için özellikle puanınız düşükse işe yaramayabilir. Bu yüzden başvuracağınız bölüm iyi değerlendirilmeli ve size avantaj yaratıp yaratmayacağı konusunda ön araştırma yapılmalıdır.
Okul birinciliği kontenjanına nasıl başvurulur?
Okul birincisi öğrenciler YKS sınavı sonrasında tercih döneminde tıpkı diğer adaylar gibi tercihlerini gerçekleştirirler. Okul birinciliği kontenjanı olan bir bölüme başvuru yaptığınızda ÖSYM’nin sistemi otomatik olarak bunu göz önünde bulundurur ve başvurunuzu okul birincisi olduğunuzu gözeterek değerlendirir. Tercihler yapılıp, yerleşme sonuçları açıklandığında adayın okul birinciliği kontenjanından mı yoksa genel kontenjandan mı yerleştiği bilgisi yer alır.
Okul birinciliği kontenjanı olan üniversiteler hangileridir?
Her sene ÖSYM tarafından Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu yayınlanır. Osym.gov.tr adresinden > Sınavlar > YKS > Kılavuzlar bölümünden bu kılavuza erişebilirsiniz. Bu kılavuzda ilgili sene okul birinciliği kontenjanı açan üniversiteler listesi yayınlanmaktadır. Neredeyse tüm üniversitelerde okul birinciliği kontenjanı bulunur. Özel üniversitelerde yani vakıf üniversitelerinde bu kontenjan her bölümde olmayabiliyor. Tıp, hukuk, mühendislik, psikoloji, diş hekimliği, öğretmenlik, eczacılık gibi yüksek puanla öğrenci alan bölümlerde okul birinciliği kontenjanı vardır.
Hacettepe Üniversitesi, Koç Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi, Akdeniz Üniversitesi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Ege Üniversitesi, Galatasaray Üniversitesi, Marmara Üniversitesi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Marmara Üniversitesi, ODTÜ, Yıldız Teknik Üniversitesi gibi çok sayıda üniversitede okul birinciliği kontenjanı bulunur.
Okul birincisi kontenjanı, üniversiteler için uygulanan bir sistemdir. LGS kapsamında okul birincisi kontenjanı uygulaması bulunmaz. Yani ortaokulu birincilikle bitiren öğrenciler için liselere yerleştirmede özel bir kontenjan ayrılmaz. Ancak okul başarı puanı yani OBP, okul birincisi olduğunuz için yüksek olacaktır. Bu da yerleşmede ek puan yansıyacağı için avantaj sağlar.
Okulunuzu birincilikle bitirmeniz istediğiniz üniversite ve bölüme gidebileceğiniz anlamını taşımaz. Okul birinciliği kontenjanı olan üniversite ve bölümlere tercih yapabilirsiniz. Burada ek kontenjan hakkından faydalanırsınız. Ancak diğer okul birincileri ile rekabet edeceğinizi unutmamalısınız. Bu yüzden YKS’de de yüksek puan almanız gerekiyor.
Dikey Geçiş Sınavı ya da kısa adı ile DGS kapsamında okul birinciliği kontenjanı uygulanmamaktadır. Bu uygulama 2011 yılına kadar geçerliydi. Ancak sonrasında kaldırıldı. Artık tüm adaylar, mezun oldukları lisans programlarına bakılmaksızın DGS puanları ile değerlendirilirler.
ÖSYM’nin web sitesinden “Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu”na bakmanız yeterlidir. Bu kılavuz sınavlar altında kılavuzlar kısmında bulunur.
Okul birinciliği kontenjanı mezuna kalırsak ne olur, ikinci sene geçerli midir gibi çok sayıda soru gelmektedir. Okul birinciliği kontenjanı uygulamasında süre sınırı gözetilmiştir. Sadece mezun olunan yıl geçerlidir, ikinci sene kullanılamaz. Eğer ilk yıl bir programa kayıt yaptıramazsanız, okul birinciliği kontenjanı hakkınız otomatik olarak silinir. Bu durumda diğer adaylar gibi sınav puanınızla tercih yapmak zorunda kalırsınız.v
Ek yerleştirme ya da diğer adı ile ek tercih döneminde okul birinciliği kontenjanı uygulanmamaktadır. Bu özel hak sadece ilk yerleştirme dönemi için geçerlidir. Ek yerleştirme döneminde okul birincileri, diğer adaylarla aynı şartlar altında bir programa yerleşmeye çalışırlar.
Hayır, okul birinciliği kontenjanı uygulaması üniversitelere girişte aktif olarak uygulanan bir haktır. Lise birincisi olan adayların, bu avantajı göz önünde bulundurarak tercihlerini yapmaları önemlidir.
