Türkiye’de 5 milyonu aşkın memur statüsünde kişi bulunmaktadır ve bu kişiler kamu hizmetlerinin temelini oluşturan 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na tabidirler. Kamu hizmetlerinin sorunsuz ve düzenli bir biçimde yürütülebilmesi için devlet memurları çeşitli kurallara uymaları ve sorumluluklarını yerine getirmeleri beklenir. Bu kurallara uyulmaması, düzen dışına çıkışması durumlarında ise memurlara disiplin cezası uygulanabilir.
Memur disiplin cezası nedir, ne demektir?
Memur disiplin cezası, kamu görevini yerine getiren memurların görev, yetki ve sorumluluklarına aykırı davranışlarda bulunmaları durumunda uygulanan idari yaptırımlara denilmektedir. Bu cezaların amacı kamu faaliyetlerinin aksamadan ve düzen içerisinde sürdürülmesini sağlamaktır. Memurun gerçekleştirmiş olduğu davranışa göre farklı cezalar uygulanabilmektedir.
Memur disiplin cezası çeşitleri nelerdir?
657 sayılı Kanun kapsamında beş temel disiplin cezası belirlenmiştir. Memurların gerçekleştirmiş oldukları davranışa göre cezanın ağırlığı değişmektedir.
- Uyarma
Memura, görevinde veya davranışında daha dikkatli olması gerektiğinin yazılı olarak bildirildiği disiplin cezasıdır. Örneğin görevinize geç geldiğinizde veya verilen emirleri eksik yerine getirdiğinizde uygulanabilir. En hafif memur disiplin cezasıdır.
- Kınama
Memurun görevinde veya davranışında kusurlu bulunması durumunda verilen disiplin cezasıdır. Örneğin, amirine saygısızlık yapmak, kurum itibarını zedeler davranışlarda bulunmak, kamu mallarına zarar vermek gibi çeşitli eylemler neticesinde verilebilir.
- Aylıktan kesme
Aylıktan kesme sık uygulanan disiplin cezalarından bir tanesidir. Yapılan davranış neticesinde memurun brüt aylığından 1/30 ve 1/8 oranı arasında değişen miktarda maaş kesintisi yapılır. Verilen emirleri kasıtlı olarak yerine getirmemek, amirine itaatsizlik etmek gibi çeşitli eylemler neticesinde verilebilir.
- Kademe ilerlemesinin durdurulması
Memurların bulundukları derecedeki kademede 1 ile 3 yıl arasında ilerlemelerinin durdurulması cezasıdır. Memur disiplin cezaları arasında en ağır olanlardan bir tanesidir. Görev yerini izinsiz terk etmek, resmi evrakta değişiklik yapmak, kamu zararına yol açmak gibi çeşitli eylemler neticesinde uygulanmaktadır.
- Devlet memurluğundan çıkarma
Devlet memurluğundan çıkarma hali hazırda yürürlükte olan en ağır memur disiplin cezasıdır. Memur yapmış olduğu davranış sonrasında bir daha devlet memuru olmamak üzere kalıcı olarak kamu görevinden uzaklaştırılmaktadır. Rüşvet almak, sahte evrak düzenlemek, yüz kızartıcı suç işlemek, uyuşturucu kullanmak gibi çeşitli eylemler neticesinde uygulanır.
Memurlara disiplin cezaları nasıl uygulanır?
Disiplin cezaları, belirli aşamalardan geçerek uygulanan idari yaptırımlardır. Bir memurun disiplin cezasını hak edecek bir davranışta bulunmuşsa bu konu hakkında öncelikle bir inceleme ve soruşturma başlatılır. Yetkili amir konu hakkında tüm bilgileri toplar, tanıklar mevcutsa dinler ve belgeleri inceler. Akabinde de memurun savunması alınır. Tüm bilgiler ışığında memura verilecek olan disiplin cezasına dair rapor hazırlanır. Uyarma, kınama ve aylıktan kesme cezaları doğrudan yetkili amir tarafından uygulanabilir. Ancak kademe ilerlemesinin durdurulması ve devlet memurluğundan çıkarma gibi çok daha ağır olan disiplin cezalarının verilebilmesi için disiplin kurulunun veya yüksek disiplin kurulunun toplanması gerekmektedir. Bu cezalar için amir sadece teklif verir, son karar ise kurula aittir.
Yetkili amir veya disiplin kurulu tarafından disiplin cezası verilmesine karar verilmişse bu durum yazılı olarak memura bildirilir. Memur bu karara katılmıyorsa itiraz yolu açıktır.
Memur disiplin cezası alırsa ne olur?
Bir memur; uyarma, kınama, aylıktan kesme, kademe ilerlemesinin durdurulması ve devlet memurluğundan çıkarma disiplin cezalarını alabilir. Memur disiplin cezası aldığında öncelikle bu ceza kişinin resmi olarak özlük dosyasına işlenir. Bu kayıt, memurun çalışma geçmişini tanımlayan bir bakıma özgeçmiş gibi düşünülebilir. Almış olduğunuz bu disiplin cezaları; terfi, tayin, görevde yükselme veya ödüllendirme süreçlerinde dikkate alınmaktadır. Ancak bu disiplin cezaları özlük dosyanızda sonsuza kadar kalmaz. Sicil dosyasından ceza tarafınıza tebliğ edildiği tarihten 5 sene sonra başvuru yaparak disiplin cezası kaydını sildirebilirsiniz.
Memur disiplin cezasına nasıl itiraz edilir?
Memur kendisine verilen disiplin cezasının haksız olduğunu düşünüyorsa bu karara itiraz etme hakkı bulunmaktadır. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 135. Maddesi bu konuda itiraz yolunun açık olduğunu belirtmiştir. Disiplin cezasına itiraz etmek için cezanın tarafınıza yazılı olarak bildirildiği tarihten itibaren 7 gün itiraz süresi bulunduğunu unutmamalısınız. Aksi durumunda karar kesinleşir ve ceza uygulamaya konulur.
Memurlar; uyarı, kınama, aylık kesintisi ve kademe ilerlemesinin durdurulması gibi disiplin cezalarına itiraz işlemlerini gerçekleştirebilirler. Burada itiraz merci cezanın ağırlığına göre değişkenlik gösterir.
- Uyarı, kınama ve aylıktan kesme disiplin cezalarına üst disiplin amiri,
- Kademenin ilerlemesinin durdurulması disiplin cezasına disiplin kurulu,
- Devlet memurluğundan çıkarma cezasına ise mahkeme yolu ile itiraz edebilirsiniz.
Memur Disiplin Cezası İtiraz Dilekçesi Örneği
T.C. ………………………………… KURUMU …………………………………… MÜDÜRLÜĞÜNE / BAŞKANLIĞINA
Kurumunuzda …/…/…… tarihinden bu yana ……………………………………… (görev/unvan) olarak görev yapmaktayım. …/…/…… tarihinde tarafıma tebliğ edilen (uyarma / kınama / aylıktan kesme / kademe ilerlemesinin durdurulması) disiplin cezasına ilişkin kararın haksız ve hukuka aykırı olduğunu düşündüğüm için, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 135. maddesi uyarınca bu cezaya itiraz etme hakkımı kullanıyorum.
Söz konusu olayda herhangi bir kasıt veya ihmalim bulunmamaktadır. Cezanın dayandığı gerekçeler somut delillere dayanmadığı gibi, savunmam da yeterince dikkate alınmamıştır. Bu nedenlerle verilen disiplin cezasının yeniden değerlendirilerek kaldırılmasını veya hafifletilmesini arz ederim.
Gereğini saygılarımla arz ederim.
Adı Soyadı: ………………………………………. T.C. Kimlik No: …………………………………. Görevi / Unvanı: ………………………………… Görev Yeri: ………………………………………. İmza: ……………………………………………… Tarih: …/…/……
İtiraz başvurunuzun ulaşmasının ardından kurul veya üst amir başvurunuzu inceleyerek 30 gün içerisinde karar vermek zorundadır. Şayet itirazınız haklı bulunursa cezanın iptali veya hafifletilmesi yolunda işlem yapılabilir. Başvurunuz haklı bulunmazsa da cezanız onaylanır ve kesinleşir. Ancak burada mahkeme yolu ile itiraz hakkınız saklı durumdadır. Şayet yaptığınız itiraz başvurusu kabul görmezse bu kararı mahkemeye taşıyabilirsiniz.
Disiplin cezası itirazınız kabul edilmezse bu kararın iptali için dava açma yoluna gidebilirsiniz. Disiplin cezalarına karşı dava açma yetkisi idari mahkemelerdedir. Başvurunuzu cezayı veren kurumun bulunduğu ildeki idari mahkemeye gerçekleştirmelisiniz. Reddedilen itiraz sonrasında idari mahkemelerine süreci taşımak için 60 gün süreniz bulunmaktadır. 60 günün geçmesi durumunda dava hakkı, dolayısıyla itiraz hakkınız tamamen biter.
Memur disiplin cezaları nasıl, ne zaman sicilden silinir?
“Memur disiplin cezaları silinir mi?” konusu en çok merak edilenlerin başında yer almaktadır. Uyarı, kınama, aylıktan kesme ve kademe ilerlemesinin durdurulması disiplin cezalarının silinmesi mümkündür. Ancak burada önemli bir detay vardır. Memurlara verilen disiplin cezaları kendi kendine silinmez yani zamanaşımı gibi bir kural bulunmamaktadır. Bunun için süresi gelince bizzat başvuru yapılması gerekmektedir. Uyarı veya kınama cezası almanız durumunda ceza aldığınız tarihten itibaren 5 sene süre geçerse disiplin cezası silinmesi için başvuru yapabilirsiniz. Aylıktan kesme ve kademe ilerlemesinin durdurulması cezalarında ise bu süre 10 sene olarak belirlenmiş durumdadır.
Memur disiplin cezasının silinmesi için, memurun yazılı olarak bir dilekçe ile bağlı olduğu amirine gerçekleştirmelidir. Sonrasında ceza amiriniz tarafından verildiyse kendisi silinmesi talebini karara bağlar. Ancak yüksek disiplin kurulu tarafından verildiyse bu başvuruyu kurula iletir ve başvurunuz kurul tarafından değerlendirilir. Aşağıda sizler için devletten.com olarak bir dilekçe örneği hazırladık. Bu örneği durumunuza uygun olarak tekrar düzenleyebilirsiniz.
Memur Disiplin Cezası Silinmesi Dilekçe Örneği
T.C. ………………………………… KURUMU ………………………………… MÜDÜRLÜĞÜNE
Kurumunuzda …/…/…… tarihinden itibaren ……………………………… unvanıyla görev yapmaktayım. …/…/…… tarihinde hakkımda verilen (uyarma/kınama/aylıktan kesme/kademe ilerlemesinin durdurulması) disiplin cezasının üzerinden kanunda belirtilen süre geçmiş olup, bu süre zarfında görevimi dikkatli ve disiplinli bir şekilde yürütmekteyim. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 133. maddesi uyarınca, disiplin cezamın sicil dosyamdan silinmesi hususunda gereğini arz ederim.
Saygılarımla.
Adı Soyadı: ……………………………………….
T.C. Kimlik No: ………………………………….
Görevi / Unvanı: …………………………………
Görev Yeri: ……………………………………….
İmza: ………………………………………………
Tarih: …/…/……
Burada unutulmaması gereken bir nokta vardır. Cezanın silinmesi için süre şartı geldiyse başvuru yapmanıza rağmen cezanız silinmeyebilir yani talebiniz reddedilebilir. Amiriniz veya yüksek disiplin kurulu başvurunuzu aldıktan sonra memurun davranışlarını, çalışma disiplinini, geçmiş performansını ve cezadan sonra benzer bir disiplin suçu işleyip işlemediğini detayı olarak inceler. Bu incelemenin sonucunda red kararı verilebilir. Tabi burada keyfi bir uygulama söz konusu olamaz. Red kararı muhakkak somut gerçeklere dayanmak zorundadır. Şayet başvurunuz kabul edilmediyse 60 gün içerisinde İdare Mahkemesine başvuru yaparak iptal davası açabilirsiniz.
Memur disiplin cezalarının silinmesi için bir diğer yol ise kuşkusuz af çıkmasıdır. Ne zaman çıkacağını ise “Memur disiplin cezalarına af ne zaman çıkacak?” sayfasından ulaşabilirsiniz.
Aday memurlar, kamu kurumlarında göreve yeni başlayan ve henüz asil yani kadrolu memurluğa geçiş yapmamış olarak kişilere denilmektedir. Aday memurlar önceden disiplin cezası aldığında doğrudan kamu görevinden uzaklaştırılıyorlardı. Ancak Anayasa Mahkemesi bu kararı haksız buldu. Aday memur artık disiplin cezası aldığı için otomatik olarak görevden uzaklaştırılamaz. Fakat cezanın niteliğine göre kurum isterse ayrıca bir değerlendirme yapar ve somut gerekçeler ortaya koyarak aday memurun görevine son verebilir.
Kısaca Anayasa Mahkemesi kararından önce aday memur; uyarı, kınama, aylıktan kesme, kademe ilerlemesinin durdurulması gibi hangi disiplin cezasını alırsan alsın görevden uzaklaştırıyordu. Ancak mevcut durumda memurluktan uzaklaştırmak için bunun için bir değerlendirme süreci yürütülür ve somut deliller ışığında bu durum karara bağlanır.
Memur herhangi bir disiplin cezası aldığın bu durum tarafına yazılı olarak bildirilmek zorundadır. Şayet tarafınıza herhangi bir bilgilendirme yapılmadıysa disiplin cezası da almamışsınız demektir. Fakat buna rağmen sorgulama yapmak istiyorsanız bunu sorgulayabileceğiniz E-Devlet gibi online bir mecra yoktur. Bunun için bağlı bulunduğunuz kurumun personel birimine yazılı olarak “hakkımda verilmiş bir disiplin cezası olup olmadığının tarafıma bildirilmesini talep ediyorum.” şeklinde bir dilekçe yazarak bilgi talebinde bulunabilirsiniz.
Bir memur, görevi sırasınca yapmış olduğu davranışlar sebebiyle emekli olduktan sonra da disiplin yönünden sorumluluk taşımaktadır. Bu yüzden emekli olmadan önce yaptığınız davranışlar için emekli olduktan sonra disiplin cezası verilebilir. Emeklilik öncesi süreç için geçirilen disiplin soruşturmaları emeklilik hakkınızı etkileyebilir. Ancak emekli olduktan sonra işlenen fiiller için disiplin cezası verilemez.
Memur disiplin cezalarında tekerrür, dava önce ceza alınan davranışın tekrar edilmesi durumuna denilmektedir. Yani memur cezalandırıldığı eylemi dolayı sicilden silinme süresi dolmadan tekrar işlerse bu kez bir derece daha ağır ceza uygulanır. Örneğin ilk uyarı cezası aldıysanız bu kez kınama cezası verilir. Sicilden silinme süresi uyarma ve kınama için 5 sene diğerleri için ise 10 senedir. Bu süre dolmadan aynı eylem tekrarlanırsa tekerrür hükümleri uygulanır. Süre dolduktan sonra işlenirse artık tekerrür sayılmaz.
Sözleşmeli memur, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 4/B maddesi kapsamında çalışan kamu görevlilerine denilmektedir. Yani kadrolu memur değillerdir fakat kamu hizmetlerini yürütürler. Sözleşmeli memurlar da disiplin cezası alabilirler. Fakat bu ceza uyarma, kınama, aylıktan kesme şeklinde değildir. Kurumlar genel olarak uyarı veya yazılı ihtar, geçici görevden uzaklaştırma ya da sözleşmenin yenilenmemesi veya feshedilmesi şeklinde ceza vermektedir. Sözleşmeli memurlar da verilen kararlara itiraz hakkına sahiptirler. İtiraz için idari mahkemeleri yetkilendirilmiştir.
Devlet memurlarına, görevleri sırasında kanun ve yönetmeliklere uyulmaması sebebi ile disiplin cezası verilebilir. Disiplin cezası bir memurun görevini düzgün yapmadığını ya da kamu hizmetinin saygınlığını zedelediğini ifade eder. Göreve geç gelmek, amirine saygısızlık, uyuşturucu madde kullanmak, görevini ihmal etmek, kamu malına zarar vermek, rüşvet almak, fuhuş kaçakçılık sahtecilik gibi yüz kızartıcı suçlardan mahkum olmak gibi çok sayıda sebep yüzünden disiplin cezası verilebilir.
Uyarma ve kınama cezalarının doğrudan memur maaşı ile bir ilişkisi yoktur. Yani herhangi bir maaş kesintisi yapılmaz. Ancak aylıktan kesme cezasında 1/30 ile 1/8 oranları aralığında maaş kesintisi gerçekleşir. Kademe ilerlemesinin durdurulması cezasında ise ileride kıdem atladığınızda alacağınız zamlı maaşı alamazsınız.
Uyarma ve kınama cezaları memurların terfi almalarına doğrudan engel teşkil etmemektedir. Ancak memurun sicil puanı bu cezalar sonrasında düşürülür haliyle amir değerlendirmesi sırasında olumsuz etkisi olabilir. Aylıktan kesme ve kademe durdurma cezaları alanlar için ise bu cezalar terfi sürecini geciktiren disiplin cezalarıdır. Kademe ilerlemesinin durdurulması cezası alan bir memur 1-3 sene boyunca terfi hakkı elde edemez.
Görevden uzaklaştırma ile disiplin cezası aynı şeyler değildir. Yani doğrudan disiplin cezası alan bir memur görevinden uzaklaştırılmaz. Görevden uzaklaştırma bir disiplin cezası değil tamamen idari bir önlemdir. Ancak ciddi bir disiplin suçu örneğin rüşvet almak gibi veya bir disiplin soruşturması varsa, soruşturma tamamlanana kadar geçici olarak görevden alınabilir. Bu süreçte memur maaşının 2/3’ünü alır. Genel olarak görevden uzaklaştırma kararı görevde kalmasının soruşturmayı etkileme ihtimalinin bulunması durumlarında alınır.
Uyarma, kınama ve aylıktan kesme disiplin cezalarını disiplin amiri verebilir. Kademe ilerlemesinin durdurulması ise disiplin kurulu kararı ile ve atamaya yetkili amirin onayıyla verilir. Devlet memurluğundan çıkarma cezası ise en ağır disiplin cezasıdır ve sadece Yüksek Disiplin Kurulu tarafından verilebilir.
Memur disiplin cezaları hiçbir zaman kendiliğinden kalkmaz. Ancak silinmesi için gerekli süre dolarsa başvuru üzerine değerlendirmeye alınır ve kabul görülürse sicilden tamamen silinir. Uyarma ve kınama cezaları için bu süre 5 sene, aylıktan kesme ve kademe ilerlemesinin durdurulması cezaları için ise bu süre 10 senedir. Bu süreler dolduğunda cezanın silinmesi için dilekçe ile yazılı olarak başvurunuzu gerçekleştirebilirsiniz.
Memurlukta verilen en hafif disiplin cezası uyarı cezasıdır. İşe geç gelme gibi davranışlar neticesinde verilir. En ağır disiplin cezası ise kuşkusuz devlet memurluğundan atılma cezasıdır.
